Wat is rabiës?
[custom_frame_center shadow=”on”]rabies001[/custom_frame_center] [clear]

Rabiës (hondsdolheid) is een zoönose (infectieziekte die kan worden overgedragen van dieren op mensen) die veroorzaakt wordt door een Lyssavirus van de familie van de Rhabdoviridae. Het virus wordt overgebracht via het speeksel.

[custom_frame_center shadow=”on”]rabies002[/custom_frame_center] [clear]

In Europa komt rabiës vooral voor bij wilde dieren als de vos, de wasbeerhond en de vleermuis, maar in Afrika, Azië en Zuid-Amerika is de ziekte wijder verspreid en zijn ook veel honden besmet. Wereldwijd sterven jaarlijks ongeveer 55.000 mensen als gevolg van een rabiësbesmetting. In Europa zijn menselijke slachtoffers vrij zeldzaam. De laatste jaren zijn mensen gestorven als gevolg van een rabiësbesmetting overgebracht door vleermuizen (Groot-Brittannië, 2002) of opgelopen in het buitenland of na contact met een besmet dier.

[custom_frame_center shadow=”on”]rabies003[/custom_frame_center] [clear]

Zodra er symptomen zijn, is rabiës bij mens en dier altijd dodelijk. Binnen de 48 uur na infectie, dus voor het verschijnen van de eerste ziektetekens, moet een behandeling wordt ingezet. De incubatietijd is afhankelijk van de aard en de plaats van de beet, de diersoort die de beet heeft toegebracht en de hoeveelheid virus, maar bedraagt gemiddeld 20-60 dagen (met een spreiding van 5 dagen tot een jaar of langer). Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee soorten rabiës:

[custom_table]
Rabies furiosa Rabies paralytica
– incubatietijd is 2 weken tot > 6 maanden – doorzakken en zwaaien van de achterste delen van het dier
– rusteloosheid – schuw
– agressiviteit, vijandigheid, bijterigheid – kwijlen en zeveren
– verhoogde speekselproductie – weigering voedsel
– seksuele opwinding – staart wordt naar één zijde getrokken
– gebrul – tenesmus of verlamming van de anus
– verlamming – verlamming, dier valt op de grond
– sterfte – sterfte na 48 uur
*symptomen bij dieren
[/custom_table] [clear]
Situatie in Europa

In West Europa vormen vossen het voornaamste reservoir van rabiës, bovendien zijn zij ook een belangrijke vector. Besmette vossen kunnen door beten, krabben of likken het virus overbrengen op andere zoogdieren (inclusief de mens).

Eind jaren ’60 bestond de bestrijding van rabiës uit het doden van vossen om de populatiegrootte te beperken en verdere verspreiding van de ziekte te voorkomen. Deze methode had weinig effect en was bovendien ethisch en ecologisch niet verantwoord.

In 1989 is België begonnen met de vaccinatie van vossen. Hierdoor werd de incidentie sterk beperkt. Enkel in het zuiden van het land bleef een grensoverschrijdende besmet gebied voortbestaan. Verdere vaccinatiecampagnes en andere bestrijdingsstrategieën zorgden ervoor dat in 2001 België officieel vrij werd verklaard van rabiës. In 2003 werd de laatste vaccinatiecampagne uitgevoerd.

De buurlanden zijn er, dankzij het vaccineren van hun vossenpopulatie, eveneens in geslaagd om de ziekte uit te roeien. Enkel Duitsland heeft in de periode 2005-2008 een heropflakkering van de ziekte gekend. Deze uitbreiding is ondertussen onder controle dankzij het intensifiëren van de vaccinatie bij de vossen.

Elders in Europa is rabiës nog een levensgroot probleem in vooral de oostelijk gelegen landen. Daar wordt de ziekte niet enkel vastgesteld bij vossen, maar ook bij andere wilde carnivoren, zoals de wasbeerhond. De Europese Commissie probeert daar de bestrijding te versterken door het ondersteunen van de diverse bestrijdingsprogramma’s opgestart door de autoriteiten van deze landen.

In veel Europese landen, niet in België, zijn daarnaast ook gevallen van rabiës bij vleermuizen De rabiësvirussen waarmee vleermuizen besmet kunnen zijn, zijn van een ander type dan het klassieke rabiësvirus, maar kunnen ook worden overgedragen op de mens.

Gevallen in België

Eind 2007 en begin 2008 werden in ons land twee gevallen van rabiës vastgesteld. In beide gevallen werd een besmette hond, die geen symptomen vertoonde, illegaal ingevoerd vanuit Marokko. Toen maanden later de symptomen zichtbaar werden, moesten een noodvaccinatie en een antiserum worden toegediend aan in totaal bijna 100 mensen. Mede dank zij de alertheid van de betrokken dierenartsen en het snelle optreden van alle diensten (FAVV en de diensten voor volksgezondheid van de federale overheid en de Gemeenschappen) vielen daarbij gelukkig geen doden.

Maatregelen in België

In België moet iedere hond geïdentificeerd zijn en een Europees paspoort hebben. Verantwoordelijken van honden moeten hun dieren laten identificeren en registreren voordat zij ze verkopen of weggeven en, hoe dan ook, voordat ze vier maand oud zijn. Identificatie kan door een microchip of een tatoeage. Een tatoeage mag op voorwaarde dat deze voor die datum geplaatst werd en duidelijk leesbaar is maar is niet geldig in het Verenigd Koninkrijk, Ierland of Malta. De dierenarts mag maar een Europees paspoort afleveren na het identificeren van het dier.

In België is rabiësvaccinatie verplicht:

  • Voor alle honden ten zuiden van Samber en Maas en voor alle honden die hun eigenaar vergezellen naar campings of caravanparken eender waar in België;
  • Bij het vervoer van gezelschapsdieren (honden, katten en fretten) van België naar een andere lidstaat;
  • Wanneer uit derde landen afkomstige gezelschapsdieren worden binnengebracht. In dat geval gelden bijzondere voorschriften.

Het doel van deze vaccinatie is om te voorkomen dat je hond of kat besmet zou raken na contact met een geïnfecteerd dier.

Om tegen hondsdolheid gevaccineerd te kunnen worden, moet het dier geïdentificeerd zijn en een Europees paspoort hebben.
De geldigheidsduur van de vaccinatie hangt af van de instructies in de bijsluiter van het vaccin.

Verkeer van gezelschapsdieren en de risico’s ivm hondsdolheid.

Twee zeer recente feiten tonen aan dat de autoriteiten zeer nauwlettend toezien op de naleving van deze voorschriften:

  • Terugzending van een zending van 40 pups uit Slowakije
    Zopas werd een partij van 40 pups die vanuit Slowakije naar België werd verzonden op bevel van de Belgische autoriteiten naar Slowakije teruggestuurd. De pups waren tegen rabiës gevaccineerd voordat ze een chip ingeplant kregen, wat verboden is, en ze werden naar België verzonden toen ze nog geen drie maand oud waren terwijl een vaccinatie tegen rabiës op die leeftijd nog niet als geldig kan worden beschouwd (geldig op de datum van beëindiging van het volledige vaccinatieprotocol + 21 dagen). Slowakije verloor begin dit jaar de status “vrij van rabiës”  nadat in 2013 meerdere gevallen van hondsdolheid op zijn grondgebied waren vastgesteld bij 4 vossen, 1 marter en 2 honden. Slowakije mag dus, net als Griekenland, dat ook pas zijn status “vrij van rabiës” heeft verloren,  geen niet-gevaccineerde pups van minder dan 3 maand oud meer naar België verzenden.
  • Geval van rabiës in Spanje bij een hond die naar Marokko was geweest
    Op 1 juni werden meerdere leden van een gezin uit de streek van Toledo, in Spanje, door een hond gebeten. De hond werd geëuthanaseerd en onderzoek bevestigde dat het dier besmet was met een Afrikaanse stam van het rabiësvirus die nu in Marokko circuleert.Uit het epidemiologische onderzoek bleek dat de hond vanaf 12 december 2012 met zijn eigenaars was meegereisd naar Marokko. De hond werd op 1 december 2012 gevaccineerd tegen rabiës. Toen de eigenaars op 5 februari 2013 naar Spanje wilden terugkeren werd de hond de toegang tot het land geweigerd omdat geen enkele bepaling van antilichamen tegen rabiës was uitgevoerd. Begin april 2013 slaagden de eigenaars er toch in om met hun hond Spanje op illegale wijze weer binnen te komen. In de daaropvolgende weken reisden zij door verschillende streken in Spanje. De hond begon op 27 mei 2013 agressief te worden en is op 31 mei ontsnapt waarna hij een aantal mensen en  honden heeft gebeten. De mensen die gebeten waren, werden behandeld (vaccinatie en immunotherapie), 2 honden werden geëuthanaseerd en 19 honden werden onder toezicht geplaatst (afzondering, hervaccinatie, titrering van antilichamen). In alle streken in Spanje waar de besmette hond heeft verbleven werden beperkende maatregelen afgekondigd voor een periode van 6 maanden (verplichte vaccinatie van alle honden, katten, fretten en andere vatbare soorten, beperking van het verkeer van gezelschapsdieren, …) en een verscherpt toezicht werd op het hele grondgebied ingesteld. Door dit geval werd Spanje van de lijst van de landen vrij van hondsdolheid geschrapt. Het is dus verboden vanaf 8 juli 2013 honden niet gevaccineerd tegen hondsdolheid binnen te brengen.
[divider_top]